Wie aan niets gehecht is heeft geen verlies te vrezen, aldus Lao-Tse, een Chinees filosoof die ongeveer 600 v.C. leefde. Hij geeft de kern weer van rouw.
Rouwen is het leren leven met een groot verlies, zoals het overlijden van iemand van wie je zielsveel houdt, of het verlies van gezondheid, werk of de hoop op een kind. Er zijn veel verschillende reacties op verlies: verdriet, somberheid, boosheid, angst, gevoelens van eenzaamheid, schuld of verwardheid. Ook concentratie- en slaapproblemen, weinig energie hebben en situaties of personen het liefst uit de weg gaan, horen in dit rijtje thuis.
Mensen verschillen onderling in hun reacties op verlies. Waar de een het liefste wil blijven praten, vlucht de ander in heel hard werken en het onderwerp zoveel mogelijk vermijden. Waar voor de een de wereld stilstaat, is de ander in staat om weer vooruit te denken en plannen te maken. De verschillen kunnen mensen uit elkaar drijven; je begrijpt de reacties van de ander niet. Rouw kent echter vele vormen en dat accepteren geeft rust. 'Jij rouwt op jouw manier en ik op mijn manier. En in het gemis zijn we met elkaar verbonden.'
Rouw als reis
Twee bekende modellen kunnen helpen rouwen te begrijpen. Volgens Stroebe & Schut bestaat rouw uit twee delen: leren leven met het verlies en het herstellen van je leven. De Amerikaanse rouwtherapeut Worden heeft vier concrete rouwtaken beschreven: het verlies erkennen, het verdriet toelaten, afscheid nemen en het gemis integreren in je leven.
1. Leren leven met het verlies
De eerste taak is de werkelijkheid onder ogen zien en het verlies aanvaarden. In het begin kun je bijvoorbeeld niet geloven dat je dierbare is overleden, of dat het onderzoek heeft uitgewezen dat je ernstig ziek bent. Je weet het wel, maar je gevoel volgt het nog niet. De emotionele pijn ervaren ziet Worden als de tweede taak. Dit gaat vaak samen met intense wanhoop, depressiviteit en vermoeidheid. De overweldigende kracht van de emoties geven je misschien het gevoel er niets aan te kunnen veranderen. Toch helpt het aanvaarden van de pijn je er doorheen.
2. Herstellen van je leven
De derde taak gaat over het herinrichten van je leven. Hierbij kun je onder andere denken aan het herorganiseren van bepaalde klusjes omdat je niet meer met je dierbare samenwoont, een nieuw dagelijks ritme vinden nadat je ontslagen bent, wennen aan stilte, en feestdagen en vakanties anders invullen. De vierde taak tenslotte is het verweven van oud en nieuw.
Over verweven van oud en nieuw zegt Manu Keirse, een autoriteit als het om verlies gaat, iets moois: rouwen is niet loslaten, maar anders vasthouden.
Leren leven met verlies betekent leren vasthouden in dierbare herinnering, en leren om weer van het leven te gaan houden.
