Rouw is een natuurlijke reactie op verlies. Een emotioneel proces dat iedereen op zijn eigen manier ervaart, en dit geldt ook voor kinderen. Wanneer een dierbare overlijdt voelen ze verdriet, verwarring en soms ook angst. Kinderen verschillen daarin niet van volwassenen. Hun begrip van verlies ziet er wel anders uit, omdat hun emotionele ontwikkeling en wereldbeeld nog volop groeien. Hoe rouw eruitziet is dan ook afhankelijk van de leeftijd van het kind.
Jonge kinderen (0-5 jaar)
Op heel jonge leeftijd begrijpen kinderen nog niet goed wat de dood betekent. Voor hen kan de dood aanvoelen als een tijdelijke afwezigheid, alsof de persoon weer kan terugkeren. Ze kunnen vragen stellen zoals: ‘Wanneer komt opa terug?’ Ondanks dat ze het concept van de dood niet begrijpen, voelen jonge kinderen wel emotionele spanning om hen heen. Ze kunnen reageren met gedragsveranderingen zoals huilbuien, vastklampen aan een ouder of verstoringen in hun slaappatroon.
Hoe kun je helpen?
- Een jong kind kun je ondersteunen door de dagelijkse routines zoveel mogelijk aan te houden, want voorspelbaarheid biedt veiligheid
- Gebruik eenvoudige, concrete taal om de dood uit te leggen, bijvoorbeeld: ‘Opa is overleden, en dat betekent dat zijn lichaam niet meer werkt en hij niet meer terugkomt.’
- Moedig het kind aan emoties te uiten door spel of door een tekening te maken
Schoolgaande kinderen (6-12 jaar)
Op deze leeftijd begint het besef van de onomkeerbaarheid van de dood door te dringen. Ondanks dit begrip kunnen ze wel worstelen met het idee waarom iemand sterft en wat dit betekent voor hun eigen leven. Soms praten kinderen op deze leeftijd op een wat afstandelijke of feitelijke manier over de dood, terwijl anderen juist veel verdriet, angst of boosheid laten zien. Ze kunnen ook beginnen na te denken over wat er na de dood gebeurt, en daar vragen over stellen.
Hoe kun je helpen?
- Wees eerlijk en direct in hoe je met het kind praat, ook als dat betekent dat je moeilijke vragen moet beantwoorden
- Geef ruimte voor de verschillende emoties
- Betrek je kind bij rituelen rondom de dood, zoals een begrafenis, maar forceer niets. Vraag het kind wat het wil en respecteer deze keuze
Tieners (13-16 jaar)
Tieners hebben een meer ontwikkeld begrip van de dood, maar hun emotionele reactie kan intens en complex zijn. Ze kunnen hun verdriet uiten door middel van woede, zich afsluiten, of door juist diepere vragen te stellen over het leven en de zin van alles. Rouw kan een grote invloed hebben op hoe ze naar zichzelf en de wereld om hen heen kijken. Tieners zijn vaak op zoek naar onafhankelijkheid, maar dat betekent niet dat ze geen steun nodig hebben.
Hoe kun je helpen?
- Toon geduld en begrip voor de behoefte van de tiener om zich terug te trekken of de emoties zelf te verwerken
- Sta open voor diepere gesprekken over de dood en verlies, en geef ruimte om gevoelens te verkennen, ook als ze misschien cynisch of verward zijn
- Moedig gezonde coping mechanismen aan, zoals sporten, creatief bezig zijn, of tijd doorbrengen met vrienden
Kinderen hebben -net als volwassenen- hun eigen manier om met verdriet om te gaan. Het is belangrijk dat ze de ruimte krijgen om hun emoties te uiten, en dat we hen met liefde en begrip ondersteunen.
